Thể chế cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Nghị quyết số 222 /2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam (“Việt Nam IFC”) đã đề ra một loạt chính sách đặc thù, từ ưu đãi thuế, chính sách ngoại hối, đến hỗ trợ lao động và cơ sở hạ tầng. Những chính sách này không chỉ nhằm thu hút các tổ chức tài chính toàn cầu mà còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước phát triển. Việc Quốc hội ban hành Nghị quyết 222 được đánh giá là một bước đi chiến lược nhằm tạo ra một môi trường thuận lợi cho các hoạt động tài chính quốc tế, thu hút đầu tư nước ngoài, và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Việt Nam IFC được kỳ vọng sẽ trở thành một trung tâm tài chính cạnh tranh trong khu vực, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của Việt Nam trong giai đoạn mới.

Nội dung chính các chính sách, đánh giá tác động mang lại đối với Việt Nam cũng như đối với nhà đầu tư theo Nghị quyết 222:

NỘI DUNG	QUY ĐỊNH	ĐÁNH GIÁ
Chính sách Ngoại Hối (Điều 16)	- Các thành viên Việt Nam IFC được phép sử dụng ngoại tệ trong các giao dịch, thanh toán, và định giá giữa các thành viên hoặc với các bên nước ngoài (khi giao dịch với bên không phải thành viên trong lãnh thổ Việt Nam, họ phải tuân thủ các quy định ngoại hối hiện hành). - Nhà đầu tư nước ngoài có thể chuyển vốn, lợi nhuận, và các khoản thu nhập hợp pháp ra vào Việt Nam IFC thông qua tài khoản ngoại tệ tại các tổ chức tài chính được ủy quyền.	Chính sách này mang lại sự linh hoạt đáng kể cho các hoạt động tài chính quốc tế, giúp giảm rủi ro tỷ giá và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư toàn cầu. Tuy nhiên, sự tự do cũng đi kèm với nguy cơ về dòng vốn không ổn định. Do đó, Việt Nam cần xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ để quản lý hiệu quả các luồng vốn vào và ra khỏi Việt Nam IFC. Một cơ chế vừa linh hoạt nhưng đủ chặt chẽ là cần thiết cho một định chế IFC.
Chính sách Thuế  (Điều 19)	- Thuế thu nhập doanh nghiệp: Các dự án ưu tiên tại IFC được hưởng thuế suất 10% trong 30 năm, miễn thuế tối đa 4 năm và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Các dự án khác được áp dụng thuế suất 15% trong 15 năm, với miễn thuế tối đa 2 năm và giảm 50% trong 4 năm tiếp theo. - Thuế thu nhập cá nhân: (1) Chuyên gia, nhà quản lý, và nhà đầu tư (cả trong và ngoài nước) được miễn thuế đến năm 2030. (2) Các cá nhân có thu nhập từ chuyển nhượng vốn (cổ phần, phần vốn góp, quyền góp vốn) được miễn thuế thu nhập cá nhân đến hết năm 2030. - Thuế xuất nhập khẩu: Hàng hóa tại IFC được áp dụng mức thuế ưu đãi và thủ tục đơn giản.	So với mức thuế TNDN thông thường tại Việt Nam (15% - 20%), mức 10% - 15% tại IFC là rất cạnh tranh, thậm chí thấp hơn so với Singapore (17%) hay Hồng Kông (16,5%).  Tuy nhiên, việc giảm thu ngân sách từ các ưu đãi này có thể gây áp lực lên tài chính quốc gia nếu không có sự tăng trưởng kinh tế tương ứng. Cần có chiến lược rõ ràng để đảm bảo rằng các khoản miễn giảm thuế thực sự mang lại giá trị gia tăng lâu dài. Bên cạnh đó, cần xem xét kỹ càng các cam kết trong các hiệp định quốc tế mà Việt Nam là thành viên để rà soát và đưa ra những bảo lưu phù hợp để tránh những vi phạm không đáng có khi xây dựng một chính sách đặc thù có phần ảnh hưởng với các đối tượng không là thành viên của Việt Nam IFC.
Chính sách visa, cư trú và người lao động  (Điều 18, 20)	- Chuyên gia, nhà đầu tư chiến lược và lao động lành nghề nước ngoài được cấp visa và giấy phép cư trú tối thiểu 1 năm với thủ tục đơn giản.  - Thành viên IFC có quyền tự quyết định mức lương và thưởng, đồng thời được hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực từ ngân sách nhà nước trong 4 năm kể từ 2026. - Đối với người lao động trong và ngoài nước tại Việt Nam IFC được tham gia các chương trình bảo hiểm xã hội, y tế, và thất nghiệp. Lao động nước ngoài đã tham gia bảo hiểm tương tự ở nước ngoài có thể được miễn một phần đóng góp. Chính quyền địa phương cũng hỗ trợ nhà ở và phúc lợi cho người lao động.	- Chính sách này giúp thu hút nhân tài quốc tế, một yếu tố then chốt để xây dựng IFC thành trung tâm tài chính hàng đầu. Tuy nhiên, việc ưu tiên lao động nước ngoài có thể gây áp lực lên thị trường lao động nội địa nếu không đi kèm với việc nâng cao kỹ năng cho người lao động Việt Nam. - Các chương trình đào tạo được tài trợ là một giải pháp tích cực, nhưng cần đảm bảo chất lượng và phù hợp với nhu cầu thực tế.
Chính sách phát triển cơ sở hạ tầng  (Điều 27)	IFC được ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại với nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác trong 10 năm. Nhà đầu tư có thể ứng vốn và được khấu trừ hoặc hoàn trả, với các thiết bị nhập khẩu được miễn thuế.	Cơ sở hạ tầng hiện đại là nền tảng để Việt Nam IFC cạnh tranh với các trung tâm tài chính quốc tế. Tuy nhiên, chi phí đầu tư lớn đòi hỏi sự quản lý hiệu quả để tránh lãng phí.  Các mô hình như đối tác công tư (PPP) có thể là giải pháp tối ưu để giảm gánh nặng ngân sách, đặc biệt là trong giai đoạn Việt Nam cần thêm nhiều nguồn lực tài chính để phát triển thì việc kêu gọi sự chung tay của khối ngoài Nhà nước để phát triển cơ sở hạ tầng là điều cần thiết.
Chính sách đổi mới tài chính và Fintech  (Điều 24)	- Cơ chế “sandbox” được áp dụng để thử nghiệm các mô hình tài chính và công nghệ mới dưới sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền. Các tổ chức tham gia cơ chế này được miễn một số quy định pháp luật trong thời gian thử nghiệm.  - Bên cạnh đó, Các lĩnh vực như tài chính xanh, tài sản kỹ thuật số, và Fintech được hưởng ưu đãi đặc biệt theo quyết định của cơ quan điều hành Việt Nam IFC.	Kinh nghiệm quốc tế cho thấy cơ chế “sandbox” thúc đẩy đổi mới, đặc biệt trong lĩnh vực Fintech. Việc sớm áp dụng cơ chế này sẽ giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng toàn cầu. Tuy nhiên, cần có sự giám sát chặt chẽ để ngăn ngừa rủi ro hệ thống, như thất bại của các mô hình thử nghiệm có thể gây tổn thất tài chính, nguy cơ đổ vỡ hệ thống đối với các ngành nghề đặc biệt nhạy cảm như tài chính, ngân hàng.
Chính sách giải quyết tranh chấp	- Các tranh chấp tại Việt Nam IFC có thể được giải quyết qua tòa án, trọng tài trong nước hoặc quốc tế, tùy thuộc vào thỏa thuận.  - Điều đặc biệt, trong Nghị quyết 222 cho phép các nhà đầu tư được giải quyết tranh chấp thông qua trung tâm trọng tại được thành lập trực thuộc Việt Nam IFC	Việt Nam đang tìm kiếm và xây dựng một cơ chế riêng biệt để giải quyết tranh chấp phát sinh trong Việt Nam IFC và liên quan tới Việt Nam IFC, bên cạnh các phương thức giải quyết đang tồn tại. Sự linh hoạt trong giải quyết tranh chấp tăng cường niềm tin của nhà đầu tư, nhưng hiệu quả phụ thuộc vào chất lượng hệ thống pháp lý và cơ quan thực thi. Với các nhà đầu tư, kỳ vọng một cơ chế giải quyết tranh chấp nhanh gọn không chỉ nằm trong phạm vi trong Việt Nam IFC mà rộng hơn là cả thị trường Việt Nam.
Các chính sách đặc thù khác (Điều 26, 28, 29)	- Chính sách đối với nhà đầu tư chiến lược: Nhà đầu tư chiến lược được ưu tiên trong các dự án lớn, phân bổ đất không qua đấu giá, và tham gia quy hoạch Việt Nam IFC, với cam kết đầu tư lâu dài. - Chính sách thương mại và hải quan: Hàng hóa tại Việt Nam IFC được hưởng thủ tục hải quan đơn giản và miễn thuế đối với các mặt hàng không bị cấm hoặc hạn chế. - Chính sách về phí và lệ phí: Chính quyền địa phương có quyền điều chỉnh phí và lệ phí, với doanh thu được tái đầu tư vào cơ sở hạ tầng trong 10 năm.	- Chính sách đối với nhà đầu tư chiến lược thu hút các nhà đầu tư lớn, nhưng cần cơ chế giám sát để đảm bảo họ thực hiện đúng cam kết và không lạm dụng ưu đãi. - Chính sách thương mại và hải quan giảm chi phí và thời gian cho doanh nghiệp, nhưng cần kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn hàng hóa bất hợp pháp. - Chính sách về phí và lệ phí tạo sự linh hoạt giúp giảm gánh nặng cho doanh nghiệp, nhưng cần đảm bảo minh bạch trong việc sử dụng nguồn thu.