Doanh nghiệp có rất nhiều cách huy động nguồn vốn như huy động vốn chủ sở hữu qua vốn góp ban đầu, lợi nhuận không chia hay vốn từ phát hành cổ phiếu; hoặc huy động vốn nợ từ tín dụng ngân hàng, tín dụng thương mại, phát hành trái phiếu. Hiện nay ở Việt Nam, các doanh nghiệp có 3 kênh huy động vốn chủ yếu, bao gồm vốn tín dụng từ ngân hàng (chiếm tỷ trọng lớn nhất), huy động trên thị trường cổ phiếu và thị trường trái phiếu (chiếm tỷ trọng ít hơn).

Nguồn: FiinRatings
Trong cơ cấu nguồn vốn của các doanh nghiệp, vốn ngắn hạn thường được sử dụng để phục vụ nhu cầu vốn lưu động, phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Nguồn vốn ngắn hạn của doanh nghiệp đa số được huy động từ tín dụng ngân hàng.
Bên cạnh nguồn vốn ngắn hạn, nguồn vốn trung - dài hạn của doanh nghiệp đóng vai trò nguồn lực chính trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp như: đầu tư mở rộng nhà xưởng, mua sắm trang thiết bị, đổi mới công nghệ… Tuy nhiên, tình trạng doanh nghiệp “khát vốn” trung và dài hạn vẫn diễn ra như một nghịch lý trong nền kinh tế thị trường. Vậy nguyên nhân của vấn đề này là do đâu?
Khó khăn cho doanh nghiệp khi huy động vốn tại Việt Nam
Đối với kênh huy động vốn từ tín dụng Ngân hàng, doanh nghiệp gặp khó khăn bởi những lý do sau:
Kênh cấp vốn chính của doanh nghiệp phụ thuộc phần lớn vào hệ thống ngân hàng. Ở các nước phát triển trên thế giới, hệ thống ngân hàng chủ yếu cung cấp nguồn vốn ngắn hạn cho nền kinh tế, nguồn vốn trung và dài hạn sẽ do thị trường vốn đảm nhiệm. Việc phụ thuộc quá nhiều vào tín dụng ngân hàng sẽ khiến cho nhu cầu vay vốn bị ảnh hưởng, việc tiếp cận nguồn vốn bị hạn chế.
Ngân hàng “cạn” room tín dụng khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) siết dần tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn. Bởi phần lớn nguồn vốn của hệ thống ngân hàng được tạo lập chủ yếu từ tiền gửi của khách hàng mà phần lớn có kỳ hạn ngắn, do vậy cơ cấu cho vay trung và dài hạn sẽ tạo ra rủi ro rất lớn về thanh khoản cho hệ thống ngân hàng. Theo Thông tư 08/2020 của NHNN quy định giới hạn, các ngân hàng phải tuân thủ tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn theo lộ trình giảm dần (từ 60% năm 2016 xuống còn 30% năm 2023).

Nguồn: Thông tư NHNN
Nhu cầu thị trường năm 2023 yếu, dẫn đến các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp gặp trở ngại. Nhiều doanh nghiệp không dám vay vốn từ ngân hàng để mở rộng quy mô kinh doanh. Trong bối cảnh nền kinh tế chưa ổn định, kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp yếu kém, kéo theo hồ sơ vay vốn để trình cho các ngân hàng kém, khiến việc thẩm định hồ sơ gặp nhiều khó khăn.
Tỷ lệ nợ xấu tăng ở hầu hết các ngân hàng trong năm 2023, vậy nên các ngân hàng cũng cẩn trọng hơn trong việc cấp tín dụng và thẩm định khách hàng.
Doanh nghiệp gặp khó khăn trong thủ tục, quy trình vay vốn ngân hàng: Nhiều ngân hàng yếu kém trong vấn đề quản trị tài chính, thiếu tài sản thế chấp, kế hoạch kinh doanh không khả thi, hệ thống kế toán - tài chính chưa minh bạch, chưa đạt tiêu chuẩn… Điều này gây khó dễ cho ngân hàng trong việc thẩm định thông tin khách hàng.
Đối với huy động vốn trung và dài hạn qua thị trường vốn, hiện nay, thị trường vốn đã hình thành và vận hành đầy đủ các cấu phần bao gồm thị trường cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán phái sinh. Trong những năm trở lại đây, thị trường vốn đã có sự phục hồi rõ rệt, thoát khỏi tình trạng “đóng băng”. Tuy nhiên, quá trình phát triển thị trường vốn vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức và hạn chế, gây lo ngại cho các doanh nghiệp khi huy động vốn.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Trong quá khứ khi chưa có các cơ chế, chính sách nhằm kiểm soát thị trường, thị trường phát triển nóng trong giai đoạn 2021 - 2022, tuy nhiên từ năm 2023 đến nay, thị trường bị chững lại. Sự rối loạn trên thị trường trái phiếu chủ yếu do khâu giám sát, hậu kiểm hoạt động phát hành và phân phối trái phiếu. Việc sử dụng vốn sai mục đích của các doanh nghiệp khiến cho niềm tin của người dân và ngân hàng khi mua trái phiếu doanh nghiệp suy giảm.
Thời gian qua, nhiều chính sách nhằm đảm bảo tính minh bạch, trong sạch của thị trường đã được bổ sung, hoàn thiện. Tháng 3/2023, Chính phủ ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung các quy định chặt chẽ hơn nhằm đảm bảo thị trường được tổ chức quy củ, minh bạch hơn, do vậy các doanh nghiệp cũng phải đáp ứng tiêu chuẩn cao hơn để huy động được nguồn vốn qua kênh này.

Nguồn: VBMA
Doanh nghiệp cũng gặp khó trong việc tìm đường để niêm yết trên sàn chứng khoán. Trong năm 2023, số lượng cổ phiếu niêm yết mới thấp, hàng loạt công ty phải hủy niêm yết do kết quả hoạt động kinh doanh yếu kém. Thời gian để một công ty đại chúng được niêm yết trên thị trường cũng rất dài (2-3 năm) để đáp ứng đủ điều kiện lên sàn chứng khoán. Vậy nên, con đường huy động vốn qua kênh này cũng vô cùng khó khăn đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thị trường vốn quốc tế - Sân chơi tiềm năng
Trong bối cảnh kinh tế trong nước đặt thế khó cho các doanh nghiệp khi kêu gọi vốn trung - dài hạn thì việc huy động vốn từ các dòng vốn quốc tế được xem là một giải pháp hữu hiệu cho các doanh nghiệp, giúp đa dạng hóa các nguồn tài chính. Trong những năm gần đây, rất nhiều doanh nghiệp lớn nhỏ trong nước tìm kiếm nguồn vốn trên thị trường quốc tế thông qua nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI), các khoản vay vốn quốc tế, phát hành trái phiếu quốc tế…
Trong năm 2023 vừa qua, dòng vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài tại Việt Nam đạt mức cao nhất từ trước tới nay (đạt 38.02 tỷ USD, tăng 32.1% so với năm 2022).

Nguồn: Tổng cục Thống kê
Việc vay vốn quốc tế cũng được Nhà nước quy định chặt chẽ hơn qua việc sửa đổi Thông tư 08/2023/TT-NHNN nhằm giải quyết những vấn đề còn tồn đọng cho doanh nghiệp khi thực hiện vay nước ngoài như: Không yêu cầu so sánh chi phí vay khi cơ cấu nợ nước ngoài; Không yêu cầu các khoản vay nước ngoài dưới hình thức nhập khẩu hàng hóa trả chậm phải tuân thủ điều kiện vay; Bổ sung quy định rõ về phương án sử dụng vốn vay… Đặc biệt với khoản vay vốn trung và dài hạn, doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị nhiều hơn đáng kể các thủ tục giấy tờ để chứng minh mục đích của các khoản vay.
Vậy nên, để tiếp cận được nguồn vốn quốc tế hấp dẫn này, các doanh nghiệp cần chuẩn bị những thông tin, tài liệu cần thiết như: hồ sơ vay vốn, hồ sơ doanh nghiệp để chứng minh doanh nghiệp tiềm năng, tài sản thế chấp hoặc tín chấp, khung pháp lý và quy định liên quan, mục đích vay vốn, quan hệ đàm phán… Nếu doanh nghiệp không nắm chắc được những quy định về giấy tờ, thủ tục đăng ký, khung pháp lý, sẽ rất khó để để tận dụng được cơ hội tiềm năng của sân chơi này.
Với mạng lưới quan hệ lâu năm với các định chế tài chính lớn, cùng kinh nghiệm trong việc thiết kế các điều khoản, điều kiện cho vay phù hợp với mục tiêu và khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư, Virtus Prosperity có thể trở thành cầu nối giúp các doanh nghiệp tiếp cận với nguồn vốn quốc tế. Với kinh nghiệm tư vấn thành công cho 14 thương vụ huy động vốn có tổng giá trị lên tới 132 triệu USD tại Việt Nam, đội ngũ chuyên gia của Virtus Prosperity sẽ giúp doanh nghiệp tháo gỡ các nút thắt tài chính, thiết kế các giải pháp gọi vốn tối ưu nhất cho từng doanh nghiệp. Chúng tôi cung cấp các giải pháp:
Huy động vốn cổ phần
Huy động vốn vay ngắn/trung/dài hạn
Gọi vốn đầu tư mạo hiểm
Liên hệ với chúng tôi ngay để biết thêm những dịch vụ chuyên biệt được cung cấp bởi đội ngũ chuyên gia tại Virtus Prosperity!
Comments