Vẫn còn nhớ những giờ tỉ mỉ thiết kế ngôi nhà mơ ước trong SimCity, rồi sau đó tương tác với bạn bè trong SimLife? Metaverse khai thác chính mong muốn xây dựng, khám phá và tương tác trong một thế giới ảo đó. Nhưng không giống như The Sims, Metaverse sẽ không bị giới hạn trong một trò chơi hoặc phần mềm duy nhất. Nó được thiết kế như một mạng lưới rộng lớn các không gian ảo được kết nối với nhau, ẩn chứa nhiều cơ hội kinh tế bên cạnh khía cạnh xã hội và sáng tạo.
1. Metaverse là gì?
Metaverse là một khái niệm cho phiên bản internet tương lai, được hình dung như một mạng lưới các thế giới ảo được kết nối với nhau, nơi mọi người có thể tương tác thông qua avatar. Những avatar này có thể giao lưu, tham dự các sự kiện, sở hữu tài sản ảo và tham gia vào các nền kinh tế ảo. Metaverse sẽ tận dụng các công nghệ như VR (thực tế ảo) và AR (thực tế tăng cường) để tạo ra một trải nghiệm nhập vai, trong khi internet sẽ cung cấp nền tảng để kết nối các không gian ảo này.
Dựa trên một báo cáo của McKinsey & Company - “Value Creation in the Metaverse”, họ không muốn định nghĩa nó quá cứng nhắc làm hạn chế trí tưởng tượng của những người sáng tạo. Metaverse theo họ có hình thức đa dạng và có thể tồn tại dưới nhiều thể loại khác nhau, chẳng hạn như một nền tảng trò chơi, một địa điểm bán lẻ ảo, một kênh quảng cáo, một lớp học kỹ thuật số… Mặc dù chỉ đang trong giai đoạn sơ khai, Metaverse đã thu hút được rất nhiều khoản đầu tư “khổng lồ”. Rất nhiều công ty công nghệ lớn, startup công nghệ đang đổ hàng nghìn tỷ USD vào Metaverse, đặt cược vào tiềm năng phát triển của nó trong việc định hình lại các tương tác trực tuyến và các hoạt động, tương tác của hệ thống kinh tế.
Ảnh 1. Quy mô thị trường của Metaverse (Nguồn: Statistica)
2. Kinh tế Metaverse
Metaverse không chỉ là một không gian ảo, nơi con người tương tác với nhau qua không gian kỹ thuật số, mà còn mang lại nhiều hơn thế. Vai trò kinh tế của Metaverse vô cùng rộng lớn. Là một thị trường mới nổi, Metaverse định hình lại cách nhìn nhận về nền kinh tế kỹ thuật số. Trong nền kinh tế Metaverse, mọi hoạt động trao đổi, mua bán sẽ diễn ra xoay quanh các "tài sản ảo", và quyền sở hữu kỹ thuật số trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Tài sản ảo: Bên trong Metaverse tồn tại một nền kinh tế hoàn chỉnh được xây dựng xung quanh các tài sản ảo. Đây là những vật phẩm kỹ thuật số mà người dùng có thể sở hữu và tương tác. Chúng có thể tồn tại dưới nhiều dạng, bao gồm:
Bất động sản ảo: Sở hữu một mảnh đất ảo nơi bạn có thể xây dựng công trình hoặc tổ chức sự kiện.
Hàng hóa ảo: Quần áo, phụ kiện hoặc công cụ cho avatar của bạn.
Vật phẩm trong game: Vũ khí, áo giáp hoặc vật phẩm tăng sức mạnh được sử dụng trong các trò chơi trên Metaverse.
Nghệ thuật và đồ sưu tầm kỹ thuật số: Các bức tranh kỹ thuật số độc đáo, tác phẩm điêu khắc hoặc âm nhạc được sở hữu dưới dạng NFT.
Quyền sở hữu kĩ thuật số: Công nghệ Blockchain, đặc biệt là NFT (Non-Fungible Tokens - Mã thông báo không thể thay thế), đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập quyền sở hữu kỹ thuật số trong Metaverse. NFT hoạt động như một chứng nhận xác thực, chứng minh bạn sở hữu một tài sản ảo cụ thể. Điều này cho phép bạn:
Mua và Bán: Giao dịch tài sản ảo của bạn với những người dùng khác một cách an toàn và minh bạch.
Chứng minh quyền sở hữu: Mọi người đều có thể xác minh rằng bạn sở hữu một vật phẩm kỹ thuật số cụ thể.
Khả năng tương tác: Về lý thuyết, một số NFT có thể sử dụng được trên các nền tảng Metaverse khác nhau.
3. Lợi ích kinh tế của Metaverse
Kinh tế Metaverse là một khái niệm đầy hứa hẹn, có khả năng cách mạng hóa cách chúng ta làm việc, mua sắm và tương tác trực tuyến. Dưới đây là một số lợi ích tiềm năng:
Giao dịch phi tập trung: Metaverse có thể bỏ qua các khâu trung gian truyền thống, trao quyền cho người dùng kiểm soát nhiều hơn đối với dữ liệu và tài sản kỹ thuật số của họ. Điều này có thể dẫn đến các cơ hội kinh tế công bằng và cởi mở hơn cho cả người sáng tạo và người tiêu dùng.
Quyền sở hữu kỹ thuật số: Metaverse mở đường cho quyền sở hữu kỹ thuật số thực sự. Người dùng sẽ có thể sở hữu và giao dịch các vật phẩm ảo như quần áo, tác phẩm nghệ thuật hoặc thậm chí là bất động sản trong Metaverse, tạo ra một lớp tài sản mới có giá trị kinh tế thực.
Cơ hội việc làm mới: Metaverse sẽ cần một lực lượng lao động mới để xây dựng, thiết kế và duy trì cơ sở hạ tầng của nó. Điều này có thể dẫn đến sự gia tăng các công việc mới trong các lĩnh vực như thiết kế thế giới ảo, sáng tạo tài sản kỹ thuật số và dịch vụ khách hàng dành riêng cho Metaverse.
Thị trường hàng hóa ảo sôi động: Metaverse có khả năng sẽ là nơi diễn ra một thị trường bùng nổ dành cho hàng hóa và dịch vụ ảo. Người dùng sẽ có thể mua và bán bất cứ thứ gì, từ quần áo kỹ thuật số cho avatar của họ đến vé tham dự concert ảo hoặc thậm chí là các dịch vụ từ những cư dân khác trong Metaverse.
4. Liệu đã đến ngày tàn của Metaverse?
Metaverse, chủ đề từng thống trị các trang tin công nghệ vào năm 2021, giờ đây đã nguội lạnh đáng kể. Quay trở lại thời điểm đó, sự phấn khích lên rất cao khi các công ty như Facebook đổi thương hiệu thành Meta và các thương hiệu xa xỉ như Gucci mua đất ảo. Nếu bạn xem xét tần suất mọi người tìm kiếm "metaverse" trực tuyến, dữ liệu cho thấy một bước nhảy vọt lớn vào khoảng thời gian Facebook thực hiện điều chỉnh thương hiệu. Kể từ đó, các lượt tìm kiếm đó đã giảm mạnh, trở lại mức trước khi có cơn sốt.
Ảnh 2. Mức độ quan tâm của người dùng với từ khóa “metaverse” (Nguồn: Google Trends)
Tuy nhiên, giờ đây một làn sóng hoài nghi đang lan rộng, do một số yếu tố. Các ông lớn như Disney đã giải tán đội Metaverse của họ, và bản thân Meta cũng vô hiệu hóa các tính năng NFT trên Instagram, một động thái được coi là lùi bước so với lập trường ủng hộ NFT trước đây. Bản thân thị trường NFT cũng đã trải qua sự suy giảm đáng kể, với khối lượng giao dịch giảm hơn 80% kể từ đỉnh điểm. Những diễn biến này khiến nhiều người tuyên bố Metaverse đã "chết yểu".
Ảnh 3. Số lượng giao dịch trung bình và doanh số trung bình của các NFT trên blockchain Ethereum (Nguồn: Statistica)
Dù vậy, tuyên bố ngày lụi tàn cho Metaverse có lẽ là hơi vội vàng. Mặc dù sự phấn khích ban đầu đã lắng xuống, điều quan trọng cần nhớ là công nghệ này vẫn đang trong giai đoạn sơ khai. Phó chủ tịch phụ trách mảng Metaverse của Meta, Vishal Shah, cũng thừa nhận điều này. Ông so sánh tình trạng hiện tại với một "chu kỳ bong bóng", nơi sự phấn khích thái quá nhường chỗ cho giai đoạn phát triển tập trung hơn. Sự xuất hiện gần đây của Apple trên thị trường với kính thực tế ảo Vision Pro, càng nhấn mạnh tiềm năng trong tương lai, nơi thế giới kỹ thuật số và vật lý hòa nhập liền mạch.
Tương lai của metaverse có lẽ sẽ không y hệt như những gì người ta tưởng tượng về nó trong thời kỳ đỉnh cao. Thay vì phụ thuộc vào tiền điện tử hay giao dịch phi tập trung, sự tập trung có thể chuyển hướng sang các ứng dụng thực tiễn hơn như: giải trí, đào tạo nhân viên, làm việc từ xa, thậm chí là bán hàng và marketing…
Metaverse vẫn đang chập chững những bước đầu tiên, những năm tiếp theo sẽ là thời gian để nó xác định đúng quỹ đạo của mình. Sự vào cuộc của các tên tuổi công nghệ lớn khác, hay những quy định rõ ràng hơn về giao dịch tiền điện tử sẽ là một bàn đạp, thúc đẩy sự phát triển của metaverse sau này. Sự phấn khích ban đầu đã giảm, Metaverse hiện đang trong quá trình phát triển, và tương lai của công nghệ này sẽ cần thời gian trả lời.
Bình luận